Bilişsel Gelişimin Temelleri

Bilişsel gelişimin temelleri konusuna hızlı bir bakış atacağımız bu yazımızda, öncelikle gelişimin seyrinden bahsetmemiz gerekir. Gelişim; anne karnında başlar ve doğum ile birlikte bambaşka bir ivme kazanır.
Yenidoğan, artık çevresinde süregelen hayata uyum sağlaması için gerekenleri yerine getirmeye başlayacak ve bu sırada kendisi de evrilecektir. Mesela; ağlamanın ilgiyi toplamada önemli bir yöntem olduğunu çok çabuk öğrenecektir.

Doğumdan sonra 3. yıla kadar, beyin ve merkezi sinir sistemi inanılmaz bir hızla gelişir çevreden gelen uyaranlar gelişimin ve elbette öğrenmenin dinamiğidir.
Yeterli uyaran ile karşılaşamayan bebek uyaran eksikliği sonucu bir takım olumsuzluklar yaşayabilir. Uyaran düzeyinin yüksek olması öğrenme ve gelişim açısından önemli bir katkı sağlayacaktır. Fiziksel olarak gelişen yani olgunlaşmaya başlayan çocuk, günden güne bilişsel bakımdan da gelişecektir. Bilişsel gelişimin temelleri konusuna yaptığımız giriş aşağıdaki iki temel başlık ile sürecektir.

Basitten Karmaşığa

Olgunlaşma ve fiziksel olarak hazır bulunma hali gelişme için önemlidir. Örneğin; çocuğun yürümeden önce emeklemesi, tay durması gerekir ki sonrasında ilk adımlarını atabilirsin. Bu arada, iskelet, kas ve sinir sistemi de buna paralel olarak gelişecektir. Önce basit sonra başka bir adım ve en son daha karmaşık başka bir davranış.
Her ne kadar çocuklar genellikle 12 aylık gibi olduklarında yürümeye başlasalar da, ilk adımlarını atma yani yürümeye başlama, çocuktan çocuğa farklılıklar gösterebilir. 10 aylık yürüyen çocuklarda görülecektir, 18 aylık yürüyenler de. Aslında bu farklılıklar gelişimin bireye özgü yanını gösterir. Burada gözden uzak tutulamayacak bir gerçekte şudur; mesela hiçbir çocuk 3 aylık, 5 aylık yürüyemeyecektir. Çünkü iskeleti, kasları, sinir yapısı bunun için hazır değildir.

Gelişimin Yönleri

Gelişimde bir birine paralel ancak farklı yönlerden söz edilebilir.
Bilişsel gelişim; çocuğun düşünebilmesini, duygusal gelişim; duygularının farkına varabilmesini ve farklı duygulara verdiği tepkileri, sosyal gelişim ise çevre ile kurulan ilişkileri kapsar.
Bir sonraki yazımızda konumuz bilişsel gelişimin temelleri konusunun devamı sayılabilecek, iki önemli bilişsel gelişim kuramcısı Belçikalı Jean Piaget ile Rus Lev Vygotsky merkezli olacaktır.