Doğum Öncesi Gelişim

Gelişim çok boyutlu, disiplinler arası bir yapıdır. Psikoloji, antropoloji, sosyoloji, tıp, eğitim, biyoloji ve daha pek çok alanın akademik anlamda bir araya getirir. Elbette doğum öncesi gelişim başlamaktadır.

Gelişimin İlkeleri

1 – Gelişim kalıtım ve çevre tarafından belirlenir. Kısaca kalıtım² + çevre² = 1 şeklinde formüle edilebilir.

2 – Gelişim yaşam boyu sürer ve çeşitli dönemler halinde görülür.

3 – Gelişim, bazen hızlı ve bazen yavaş seyreder.

4 – Gelişimin yönü baştan ayağa doğrudur.

5 – Gelişim genelden özele doğrudur.

6 – Gelişim bireyden bireye farklılaşabilir.

7 – Gelişim sürecinde bazı dönemler “kritik dönemler” olarak adlandırılır.

8 – Gelişim bir bütündür.

Gelişimin bazı temel kavramları

Gen: Belirli bir molekülün, ki bu genelde bir proteindir, üretimi için gerekli komutları içeren bir DNA parçasıdır. Gerekli bilgiyi depolar ve taşır.

Kromozom: DNA’nın, “Histon” proteinleri çevresine toplanıp yoğunlaşarak oluşturduğu, kalıtımı sağlayan genetik yapıdır.

DNA: Organizmanın canlı olması ve biyolojik gelişimi için gerekli genetik komutları yüklenen bir nükleik asittir. DNA’nın tamamı hücre çekirdeğinde yer alır.

Genotip: O türe özgü ve o türünün benzersiz tüm özelliklerini belirleyen karmaşık genetik bilgidir.

Fenotip: Bir türe ait genotip özelliklerdendir. Ancak bu genotip özellikler dışarıdan anlaşılabilir. Örneğin; göz rengi, sarışın, esmer olmak gibi.

Doğum Öncesinde Gelişimin Seyri

Doğum öncesi gelişim aşağıdaki adımları takip edecektir.

• Zigot ( Dölüt) 0 – 2 haftalar

Döllenmiş yumurta olan Zigot, çok hızlı bir değişime başlar. Mitoz yoluyla bölünerek çoğalır. Zigot, 2 hafta içinde rahim duvarına yapışır.

• Embriyo 3

  – 8 haftalar

Embriyo döneminde de hücre çoğalması çok hızlıdır. İkinci ayın sonuna doğru insan görünümü iyiden iyiye belirginleşmeye başlar. Ortalama uzunluğu 41 milimetre dolayındadır. Bu dönemde temel sinir sistemini oluşur ve kalp atışları başlar. Üçüncü ayda 76 milimetre ortalama uzunluğa ulaşan embriyo da kol ve bacak hareketleri ile beraber cinsiyette belli olmuştur.

• Fetüs 9. Haftadan doğuma kadar

Bu dönemde sistemlerin gelişimi ve genel büyüme söz konusudur. Yedinci aydan itibaren fetüs dış ortama uyabilecek gelişmeyi sağlamıştır. Karaciğer ve böbrek gibi bazı organlar, doğumdan sonra da gelişmelerini sürdüreceklerdir.

Doğum öncesinde anne karnında 39 ila 41 hafta arasında yaşanan bu üçüncü faz sonunda doğum gerçekleşir.
Doğum anında baş çevresi ortalaması 33 ile 37 santimetre olacaktır. Ortalama doğum ağırlığı 2500 ile 4300 gram ve ortalama boy uzunluğu 48 ila 53 santimetre olarak gerçekleşir. Doğumda bebeğin cildi hafif yağlı verniks (vernics)  tabakası ile kaplıdır. Baş, vücuda oranla daha büyüktür. Kafatası tam kapanmadığından bıngıldak denen bir bölüme sahiptir. Bıngıldağın tamamen kapanması 1,5 yaşını bulacaktır. Kafatasında ki açıklıktan kaynaklanan bıngıldak yapısı doğumun kolaylaşmasını sağlayacaktır.
Doğumda bebeğin tat alma duyusu oldukça gelişmiştir, seslere karşı hassastır.

Doğum öncesi gelişimi negatif etkileyen faktörler

Doğum öncesi gelişimde anne bebek sağlığı bakımından bazı risk unsurlarından bahsedilebilir. Bunlar kısaca aşağıda yer almaktadır.

1. Çeşitli hastalıklar; annenin şeker, yüksek tansiyon, obezite gibi kronik rahatsızlıkları.  Annenin hamilelikte kızamıkçık hastalığı geçirmesi.
2. Stres.
3. Kötü beslenme.
4. Bebeğin anne karnında radyasyona tâbi kalması.
5. Bazı ağır metaller ve çeşitli kimyasallar; cıva kükürt kurşun gibi ağır metaller ile nikotin gibi bazı kimyasallar doğum öncesi, ağır sonuçları olan olumsuz etkide bulunacaklardır.